Aanwerven van medewerkers met een arbeidsbeperking: een praktijkverhaal

Tekst door emino (i.s.m. Divergent en Compaan). Binnen het aanbod van Poolstok bundelen emino, Compaan en Divergent hun krachten en hun expertise in het kader van de ondersteuning van personen met een arbeidshandicap.

 Met meer dan 6000 medewerkers is Stad Gent een belangrijke werkgever in Oost-Vlaanderen. Stad Gent wil dat haar personeel een weerspiegeling is van de diverse samenleving en neemt een voorbeeldrol op voor andere organisaties. Elke Gentenaar moet zich kunnen herkennen in het stadspersoneel.  

Samen met Divergent (i.s.m. emino en Compaan) werkte Stad Gent aan een actieplan dat Stad Gent definieerde voor de periode 2017-2020 om zowel de diversiteit binnen het medewerkersbestand te verhogen als de samenwerking tussen diverse medewerkers te bevorderen. 

Eén van de drie prioritaire acties was om voor alle aanwervingen meer mensen met een (arbeids)beperking en mensen met een buitenlandse herkomst aan te trekken. Stad Gent wil de capaciteiten en kwaliteiten van alle personen aanspreken.  

Afgeschermde selectieprocedures 

Stad Gent voorziet o.a. de mogelijkheid om bij de selectieprocedures redelijke aanpassingen te doen, zodat een beperking geen hindernis vormt bij de deelname aan selectieprocedures. Vanaf 2016 werden er verschillende afgeschermde selectieprocedures georganiseerd voor personen met een arbeidsbeperking. Enkel sollicitanten met een arbeidsbeperking kunnen deelnemen aan deze selectieprocedures. Deze maatregel – ook wel positieve actie genoemd – is rechtstreeks ingevoerd vanuit Europese richtlijnen betreffende de gelijke behandeling van mensen.  

Kandidaten worden gescreend op de competenties vereist om de functie uit te oefenen. De sollicitatieprocedure verloopt op maat van de kandidaten, de competenties worden wel op het niveau van de functie gemeten. De nodige aanpassingen in de procedure worden gedaan zodat elke sollicitant de kans krijgt zijn vaardigheden en capaciteiten optimaal te tonen. 

Voor de afgeschermde selectieprocedures organiseert Stad Gent infosessies bij het openstellen van de vacature. De Dienst Selectie van Stad Gent geeft info over de selectieprocedure, waarbij ook de leidinggevenden en de diensthoofden deelnemen aan de infosessie. Ze geven meer informatie over de inhoud van de functie en beantwoorden de vragen van de kandidaten. Tijdens deze infosessies is ook een Poolstokpartner inclusief ondernemen & arbeidsbeperking uit de regio aanwezig om de deelnemers te informeren over de mogelijke aanpassingen. 

De functies die open staan voor afgeschermde selecties, screent Stad Gent vooraf op vereiste taken (must haves) en gewenste taken (nice to haves). In het vacaturebericht wordt al informatie meegegeven over de tewerkstellingsplaats en -omstandigheden (bv. flexibele uren, mogelijkheid tot telewerk, tewerkstellingsplaats: landschapsbureau of bureau gedeeld met twee personen). De afgeschermde selectieprocedures vinden steeds plaats op een rolstoeltoegankelijke locatie. Proeven worden afgenomen in kleine groepen zodat er weinig externe prikkels zijn voor de kandidaten. Waar mogelijk worden er onderdelen van de proeven ook bij de kandidaat thuis afgenomen. 

De pilot: samenwerking met Divergent

Om de werkomgeving via gepaste HR-interventies te ondersteunen en Stad Gent te begeleiden doorheen de eerste afgeschermde selectieprocedure in 2016-2017, werd er beroep gedaan op Divergent. Zij zijn samen met emino en Compaan één van de Poolstokpartners rond inclusief ondernemen met bijzondere expertise in arbeidsbeperking. 

Tijdens de voorbereidingsfase ondersteunde Divergent Stad Gent bij de profielbepaling, waarbij Divergent ook in overleg ging met de leidinggevenden van de nieuwe medewerkers. Naast het bekendmaken via de gebruikelijke kanalen maakte Divergent de vacature ook bekend via specifieke kanalen gericht op werkzoekenden met een arbeidshandicap. De lokale partners van de VDAB (Compaan, GTB en Divergent) leiden ook aan aantal geschikte kandidaten toe. 

Aanvullend op de reeds aanwezige kennis en ervaring van OCMW en Stad Gent adviseerde en ondersteunde Divergent bij het verder uitwerken van het selectieprogramma dat ‘toegankelijker’ werd gemaakt voor geschikte kandidaten met een (arbeids)beperking.  

Voor elke functie werd er gewerkt met een competentiematrix zodat eenzelfde competentie op verschillende manieren kon getest worden (motivatiegesprek, rollenspel, schriftelijke proef, thuisopdracht, …). Dat verhoogt de onafhankelijkheid van de testing t.o.v. beperking-specifieke drempels. Divergent stelde daarnaast een ‘toegankelijke’ vragenlijst voor een kort eliminerend motivatiegesprek op. 

Om van aanwerving naar duurzame tewerkstelling te evolueren werkte Stad Gent daarnaast, samen met Divergent, handvatten uit voor leidinggevenden voor het voeren van integratieprotocolgesprek en het opmaken van een integratieprotocol. Hiermee werden leidinggevenden ondersteund in het voeren van integratieprotocolgesprekken, het opstellen van een specifiek opleidingsplan en informeerden hen over de mogelijke tewerkstellingsondersteunende maatregelen.  

Het is belangrijk om draagvlak te creëren in de dienst waar de kandidaat zal werken. Daarom kregen leidinggevenden en collega’s ondersteuning in het omgaan met beperkingen en de specifieke gevolgen op de werkvloer. 

Ook de eerste maanden na aanwerving zijn cruciaal voor de duurzaamheid van de tewerkstelling. Daarom vond er maandelijks een gesprek plaats met de teamverantwoordelijke waarbij Stad Gent de verwachtingen t.a.v. de nieuwe medewerker afstemden en de planning over de inwerking in het nieuwe takenpakket opvolgden.  

De medewerker zelf kreeg gedurende drie maanden ondersteuning om inzicht te krijgen in de realiteit van de nieuwe functie. De consultant van Divergent was klankbord bij de instap: wat zijn de positieve gevolgen? Hoe ga je ook om met ontgoochelingen? Hoe komen we tot concrete afspraken voor samenwerking in dit team? Hoe kunnen we verwachtingen van de teamverantwoordelijke vertalen naar concrete acties van de medewerker?  

Stad Gent nam op die manier al herhaaldelijk nieuwe geschikte medewerkers met een (arbeids)beperking in dienst die optimaal kunnen functioneren binnen de gegeven werkomstandigheden. Daarnaast werd er een werfreserve aangelegd, waarbij voor elke persoon in deze werfreserve in kaart werd gebracht in welke arbeidsomstandigheden deze persoon het best kan functioneren. 

Wat is het resultaat van dit project met Divergent? 

Medewerker Stad Gent: "Dankzij deze pilot zijn we vandaag een stap verder als een inclusieve organisatie. We hebben een adequate procedure om personen met een (arbeids)handicap te selecteren, aan te werven en te integreren. Door de geslaagde pilot konden we dit proces in 2018 en 2020 herhalen zonder externe ondersteuning. We legden in 2020 een talentpool van mensen met een beperking op A-niveau waarvoor we voor verschillende functies op A-niveau vervolg selecties kunnen organiseren. Jaarlijks geven we hoger opgeleide mensen met een beperking via stages de kans om hun competenties bij te schaven en de drempel naar een sollicitatie voor een job te verlagen."